 |
Het moet rechter anders wordt het linker | |
Ethiek
Al in vervlogen tijden hadden mensen besef van goed en slecht, en dan niet alleen voor mensen maar ook voor dieren.Wetenschap maakt onderscheid tussen planten en dieren. Planten hebben geen zenuwen, zijn zich niet bewust van hun omgeving en kunnen niet vluchten voor hun belagers. Voor een plant zou het hebben van zintuigen geen nut hebben. Als een plant angst of pijn zou voelen, zou het als reactie daarop niet kunnen handelen.
Dieren daarentegen - waaronder mensen - hebben zintuigen opdat ze kunnen vluchten voor belagers, voedsel kunnen zoeken en een partner kunnen selecteren om zich mee voort te planten. Een dier handelt op basis van motieven en wordt geprikkeld door zijn zintuigen die voortdurend de omgeving waarnemen. Om zijn gedrag te beïnvloeden kunnen tegenmotieven worden toegevoegd.
Referenties
HomeRechtsfilosofie
Ethiek
Kant en Schopenhauer: Ethiek
Schopenhauer: Over straffen
De 10 geboden
Tat Tvam Asi
Utilitarisme
Alle dieren ervaren pijn als een onmiddelijk motief: pijn is zinvol.
Als je je hand brandt hoef je niet na te denken wat te doen: je onwillekeurige reactie is het terugtrekken van je hand.
Als een dier zich niet onderwerpt aan de leider van de groep wordt het een lesje geleerd: de pijn en de vernedering zal in de herinnering blijven. Het vooruitzicht op de pijn en de vernedering zal een heel sterk tegenmotief zijn.
Maar om pijn toe te brengen zonder enig doel is een wrede daad. Verreweg de meeste medewezens zullen het daar mee eens zijn.
Neminem laede, immo omnes, quantum potes, iuva (Doe niemand pijn maar probeer zoveel en zo vaak mogelijk iedereen te helpen):
Schopenhauer: Ethiek.
Een andere bekende stelling is: Wat u niet wil dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.
Filosofen van alle tijden hebben geworsteld met het vinden van een grond hier op Aarde voor het juiste handelen: Ethiek.
Alle religies bevelen hun gelovigen om juist te handelen naar geboden maar vertellen er niet bij waarom:
De 10 geboden. De meeste geboden spreken de ongelovigen/andersgelovigen niet aan. Het juiste handelen wordt hier op Aarde niet beloond maar in het Hiernamaals.
En als je niet in een eeuwige beloning en/of eeuwige straf in het Hiernamaals gelooft is er niets wat je hier op Aarde tegenhoudt om fout te handelen.
Arthur Schopenhauer kwam tot de conclusie dat er geen wetenschappelijke grond is voor ethiek: Schopenhauer: Ethiek.
Enkel het herkennen van dezelfde angst en pijn in een ander medewezen kan medelijden veroorzaken: dat medewezen is nog een keer 'ik': Tat Tvam Asi. Niet alle medewezens zijn in staat tot medelijden. En zelfs dan: Adolf Hitler kon wel medelijden voelen voor zijn hond Blondi.
Mensen die enorme beslissingen moeten nemen, realiseren zich dat welke beslissing ze ook nemen, sommigen er baat - en anderen er nadeel bij hebben. De juiste beslissing is die waarbij de meesten baat en sommigen nadeel hebben, waarbij de baten en nadelen gewogen dienen te worden. De juiste manier van handelen is beschreven in het Utilitarisme.
(mate voordeel × aantal bevoordeelden) moet groter zijn dan (mate nadeel × aantal benadeelden)
Het zou een vreselijke vergissing zijn om aan te nemen dat omdat de meeste mensen het hier mee eens zijn, het gewenste gedrag vanzelf volgt. De meeste mensen zijn het er in principe wel mee eens maar zijn zwak en neigen aan hun zonden toe te geven.
Sommige mensen zijn het er niet mee eens. Zij pakken zoveel als zij kunnen. De hele wereld is nog niet genoeg.
En er zijn enkele mensen die zich nergens door af laten schrikken die we als geestesziek beschouwen.